Emekli maaşı, belirli bir yaşa ve çalışma süresine ulaşmış kişilere veya engelli, dul veya yetim durumunda olan kişilere, çalışırken ödedikleri primler ve diğer sosyal güvenlik katkılarına dayanarak sağlanan bir gelir kaynağıdır. Emekli maaşı, emeklilik yaşı geldiğinde veya emeklilik hakkının kazanıldığı durumlarda ödenmeye başlar ve genellikle düzenli aralıklarla ödenir. Bununla birlikte emekli maaşı ile ilgili en çok sorulan soru “emekli maaşına haciz gelir mi?” sorusudur.

Emekli Maaşına Haciz Uygulanması

Birçok emekli; ev, ihtiyaç veya tüketici kredisi gibi kredi türlerinden faydalanmaktadır. Ancak bazen kredi taksitlerini ödemekte zorlanabilirler. Eğer kredi taksitleri ödenmezse, bankalar alacaklarını tahsil etmek için icra takibi başlatabilir veya kredi sözleşmesinden doğan diğer haklarını kullanabilirler. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu madde 93’te emekli maaşı haczi sadece belirli borçlar içindir denmektedir. Bahsi geçen madde içerisinde geçtiği üzere Sosyal Sigortalar Kurumunun prim ve nafaka alacakları haricinde emekli maaşı haczedilemez. Kredi borcu, bu istisnalardan biri olmadığından, kredi borcunu ödemekte zorlanan emeklinin emekli maaşı haczedilemez. Ancak emekli maaşı haczedilememesi, borcun emeklinin diğer malvarlığı unsurlarından tahsil edilmesine engel değildir. Yani, emeklinin maaşı haczedilemese bile, bankada birikimleri varsa (emekli maaşı değil), borç tutarınca bloke edilebilir veya emeklinin aracı, evi, arsası vb. malvarlığı satılıp paraya çevrilebilir. Ayrıca, emeklinin borcu için ev haczi yapılabilir. Ne kadar ev haczinde haczedilebilecek eşyalar sınırlı olsa da bu durum psikolojik baskı yaratabilir.

Emekli Maaşının Haczi İle İlgili İstisnai Durum

Yukarıda da değindiğim üzere emeklilerle ilgili olarak, Sosyal Sigortalar Kurumu’nun ve nafaka alacaklarının 5510 sayılı Kanun kapsamında haczedilebilir olduğu belirtilmektedir. Örneğin, bir emeklinin banka kredi borcunu ödememesi veya bir esnafa veya bir tüzel kişiye olan borcu için emekli maaşı genellikle haczedilemez.

Ancak, bu durumun istisnası vardır; borçlu, emekli maaşının haczedilmesine rıza gösterirse, emekli maaşı haczedilebilir. Borçlunun rızası üzerine emekli maaşının haczi ile ilgili olarak iki durum incelenmelidir. İlk durumda, icra takibi başlatılan bir borçlu, icra dairesi tarafından emekli maaşının haczedilmesine izin verirse, alacağın tahsili için maaş haczi yapılabilir. İkinci durumda, bankalarla yapılan kredi sözleşmelerinde belirtilen hükümler gereği, bankaya verilen hesaptan tek taraflı kesinti yapma yetkisi söz konusudur. İlk durumda, borçlunun açık rızasıyla maaş haczi yapılabilir.

İkinci durumda ise, bankaların hesaptan tek taraflı olarak kesinti yapması, İcra İflas Kanunu kapsamında maaş haczi olarak kabul edilmez. Bankalar, kredi sözleşmesine dayanarak bu tür kesintileri yaparlar. Kredi borcu ödenmezse, borcun doğrudan hesaptan tahsilini sağlayabilmek için hükümler eklenir. Bu hükümler teminat maksatlıdır. Böyle bir durumda, icra takibi başlatılmaz ve icra müdürlüğü olaya dahil olmaz. Bankayla yapılan kredi sözleşmesinde ve sözleşme gereği bankaya verilen taahhütnamelerde kredi borcu ödenmezse, borçlunun alacaklı bankada bulunan tüm alacaklarının, mevduatlarının virman, bloke, mahsup ve takas etme yetkisi bankaya verilir. Bu sebepten ötürü banka ve finans kuruluşları emekli maaşına; kredi sözleşmesi ve taahhütnameleri kaynak göstererek el koyabilirler. Bu nedenle, bankalara verilen tek taraflı kesinti yapma yetkisi teknik anlamda maaş haczi olarak kabul edilmez.

Emekli Maaşına Konulan Haczin Kaldırılması

Emekli maaşına konulan haczin kaldırılması mümkündür. Bu işlem için öncelikle haciz kaldırma dilekçesi verilmelidir. Ancak, emekli maaşına konulan haczin kaldırılabilmesi için iki koşulun sağlanması gerekmektedir. Bunlardan ilki, dörtte bir sınırının geçilmemiş olmasıdır. İkinci koşul ise, izinsiz bir şekilde haciz işlemi gerçekleştirilmiş olmasıdır. Eğer bu koşullar sağlanmamışsa, haciz kaldırılmayacaktır. Tabi ki burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus bir İzmir avukat ile iletişime geçilmesidir. Çünkü bu konularda alınacak hukuki destek müvekkile çok şey kazandırabilecektir.

Emekli maaşına haciz konulması durumu kanunen sınırlandırılmış olmasına rağmen, bazı icra memurları ve bankalar bu duruma dikkat etmeden işlem yapmaktadır. Bu durumda ise, İcra Müdürlüğüne dilekçe vererek sorunun çözülmesi mümkündür. Dilekçede, yürürlükte olan İcra İflas Kanunu kapsamında emekli maaşına konulan haczin dörtte bir sınırını geçemeyeceği veya herhangi bir izin olmaksızın haciz işlemi gerçekleştirildiği belirtilmelidir. Böylece, hak sahibinin emekli maaşına yapılan haksız haciz işlemi yasal yollarla düzeltilebilir.